Γράφει ο Αναστάσης Ασημακόπουλος
Μία από τις χώρες που πλήττονται καθημερινά από τον ιό στην Ευρώπη είναι και η Ελβετία, μία χώρα της Ευρώπης και όμως όχι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χώρα σχετικά μικρή σε έκταση με μόλις 8,5 εκατομμύρια κατοίκους, η Ελβετική Συνομοσπονδία όπως ονομάζεται, αφού αποτελείται από 26 καντόνια, έχει κατορθώσει να αποτελεί μία από τις καλύτερες οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά κοινωνίες σε ολόκληρη την παγκόσμια κοινότητα με ιδιαίτερα επιτυχημένους τους κλάδους της βιομηχανίας, του τουρισμού και του εμπορίου. Παρόλο που δεν είναι μέλος της Ένωσης, οι στενές εμπορικές, οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με αυτή ήδη από τα θεμέλια της ιστορίας της Ένωσης ενισχύονται καθημερινά.
Ξεκινώντας από το παρελθόν λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι χώρες τις Ευρώπης προσπαθούν αρχικά σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο να ενώσουν τις δυνάμεις τους δημιουργώντας την Ε.Κ.Α.Χ., την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, η οποία με ταχύτατους ρυθμούς μετατράπηκε στην πιο γνωστή Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ) το 1957 συσφίγγοντας τις μεταξύ τους σχέσεις. Βέβαια, η Ελβετία, όπως και άλλα κράτη στην Ευρώπη δίσταζαν να ενταχθούν στην Ε.Ο.Κ., τη νεοσύστατη τότε πρώιμη “Ευρωπαϊκή Ένωση”, αλλά εντάχθηκε η Ελβετία στην Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (Ε.Ζ.Ε.Σ.), που δημιούργησαν τα ίδια αυτά κράτη που δίσταζαν να συμμετέχουν στην Ε.Ο.Κ. προσπαθώντας να προωθήσουν τα οικονομικά τους συμφέροντα. Τα κράτη της Ε.Ζ.Ε.Σ., θέλοντας να δυναμώσουν τις διμερείς σχέσεις τους με τις Ευρωπαϊκες Κοινότητες, έρχονται σε διαπραγματεύσεις το 1992 για τη συμφωνία του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.),η οποία και τέθηκε σε ισχύ το 1994. Η Ελβετία ,η οποία άνηκε στην Ε.Ζ.Ε.Σ., διεξήγε δημοψήφισμα για τη Συμφωνία αυτή (6 Δεκεμβρίου 1992), το οποίο όμως βρήκε τον ελβετικό λαό αντίθετο σε μία τέτοια συμμετοχή της χώρας τους με ποσοστό 50,3%.
Εβρισκόμενη η Ελβετία αποστασιοποιημένη ,αλλά και κοντά στην Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρούσε σε διαπραγματεύσεις ,και είχε υποβάλει αίτημα ένταξης στην τότε νέα Ε.Ε.(1992), το οποίο όμως και πάγωσε για πολλά χρόνια. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν εμπόδισε τις διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν το 1994 για την ένταξη της Ελβετίας στο χώρο Σένγκεν και για άλλες ήσσονος σημασίας συμφωνίες, μία συμφωνία κλειδί για την περαιτέρω ενίσχυση του εμπορίου και της οικονομίας όλων των συμμετεχόντων χωρών. Πριν όμως συνεχίσουμε, ας ρίξουμε μία ματιά στη συγκεκριμένη συμφωνία. Αποτελεί ως σήμερα θεμέλιο για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των κρατών-μελών της και της Ελβετικής συνομοσπονδίας, η τελευταία εκ των οποίων κύρωσε τη συμφωνία το 2004 και τέθηκε ισχύ το 2008 προσδίδοντας έναν νέο αέρα στις μεταξύ τους σχέσεις.
Τι είναι όμως η συμφωνία Σέγκεν; Οι υπήκοοι της Ε.Ε. και της Ελβετίας απολαμβάνουν αμοιβαίου δικαιωμάτος εισόδου, διαμονής, πρόσβασης στην αμειβόμενη εργασία και εγκατάστασης ως ανεξάρτητου επαγγελματία, καθώς και το δικαίωμα παραμονής στην επικράτεια αλλήλων μετά τη λήξη της απασχόλησής τους. Το δικαίωμα εισόδου και διαμονής ισχύει για όλους, συμπεριλαμβανομένων των προσώπων χωρίς οικονομική δραστηριότητα στη χώρα υποδοχής. Η χώρα υποδοχής οφείλει να παρέχει στους αλλοδαπούς τις ίδιες συνθήκες διαβίωσης, απασχόλησης και εργασίας με αυτές που παρέχονται στους ημεδαπούς. Η συμφωνία παρέχει προστασία έναντι των διακρίσεων λόγω ιθαγένειας.
Προβλήματα στις διμερείς σχέσεις μεταξύ Ελβετίας-Ε.Ε. και κυρίως όσο αφορά την ελεύθερη μετακίνηση των προσώπων άρχισαν το 2014 ,οπότε σταδιακά οι μετανάστες που δεχόταν η χώρα ανέρχονταν στο 20% του πληθυσμού με αποτέλεσμα πολλοί Ελβετοί να μένουν άνεργοι , να αυξάνεται ραγδαία η εγκληματικότητα και όλο και περισσότεροι από αυτούς να συντάσσονται με το ακροδεξιό λαϊκό κόμμα SVP. Αυτό κάλεσε το λαό σε δημοψήφισμα για τον περιορισμό των αδειών εργασίας στους μετανάστες, κάτι που έγινε δεκτό με 50,3%. Βέβαια αυτό έγινε αντικείμενο επικριτικών ανακοινώσεων από την Ε.Ε, που αναφερόταν μάλιστα στην αρνητική επίδραση της δράσης αυτής στις μεταξύ τους σχέσεις γενικά, αφού παραβίαζε τα συμφωνηθέντα και κυρίως το χώρο Σένγκεν.
Υπάρχουν ακόμη δύο σημαντικά σημεία που δεν είναι δυνατόν να μην αναφερθούν. Το πρώτο είναι ότι το 2017 τον Ιούνιο η Ελβετία απέσυρε το αίτημα της για ένταξη στην Ε.Ε., που όπως είδαμε είχε παραμείνει αδρανές για 24 χρόνια ουσιαστικά, σε μία ημερομηνία πολύ κοντά στο τότε δημοψήφισμα για Brexit, κάτι που έκανε πολλούς να αναρωτηθούν τη σχέση μεταξύ αυτών και τη στάση της Ελβετίας. Ωστόσο, ο Υπουργός εξωτερικών της δήλωσε ότι ήθελε να εκσυγχρονιστούν οι διμερείς σχέσεις Ε.Ε.-Ελβετίας. Το δεύτερο είναι μία ιστορικής σημασίας συμφωνίας μεταξύ τους για ανταλλαγή τραπεζικών στοιχείων μεταξύ τους βάζοντας τέλος στη μυστικότητα που παρείχαν οι ελβετικές τράπεζες σε εκατομμύρια πελάτες τους, κάτι που τους επέτρεπε να αποκρύπτουν περιουσιακά στοιχεία και να φοροδιαφεύγουν.
Κοιτώντας, λοιπόν, το παρελθόν είδαμε την πορεία της σχέσης Ε.Ε.-Ελβετίας, μία πορεία δύσκολη με εμπόδια που όμως άντεξε και θα αντέχει για καιρό αποδεικνύοντας πως η Ελβετία, αν και μη-μέλος συμμετέχει ενεργά στα ευρωπαϊκά θέματα και αποτελεί έναν σημαντικό εταίρο για ολόκληρη την Ένωση.
Βιβλιογραφία
- Συμβούλιο ΕΕ, Δελτίο Τύπου, 28 Φεβρουαρίου 2017, https://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2017/02/28/conclusions-eu-swiss-confederation/
- Power politics, Γεωργία Λυκούρα, 3 Φεβρουαρίου 2016, Τίτλος: Ελβετία: Μετανάστευση Και Διμερείς Σχέσεις Με Ευρωπαϊκή Ένωση,
- EUR-lex Document 32002D0309,
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=celex:32002D0309
- Συμβούλιο ΕΕ, Δελτίο Τύπου, 19 Φεβρουαρίου του 2019 https://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2019/02/19/council-conclusions-on-eu-relations-with-the-swiss-confederation/