γράφει ο Γιάννης Κρόμπας
Πριν λίγο καιρό ο Carl-Ludwig Thiele, εκπρόσωπος της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας σε μία συνέντευξη του απέκλεισε το ενδεχόμενο εμφάνισης ενός επίσημου πανευρωπαϊκού κρυπτονομίσματος, στα πρότυπα του Βitcoin.
Παράλληλα, τα κρυπτονομίσματα, προεξέχοντος του Bitcoin, έχουν αποτελέσει κέντρο ενδιαφέροντος τόσο για επενδυτές και κερδοσκόπους όσο και για ακαδημαϊκούς που προσπαθούν να κατανοήσουν τις δυνατότητες που η νέα αυτή τεχνολογία προσφέρει. Επιπλέον, διάφορων ειδών κρυπτονομίσματα κάνουν την εμφάνιση τους, κερδίζοντας την υποστήριξη τόσο απλών ανθρώπων, όσο και μεγάλων επενδυτών. Αξίζει λοιπόν να προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τι επιπτώσεις θα μπορούσε να έχει η εισαγωγή ενός τέτοιου νομίσματος, στη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών, ως επίσημο μέσο συναλλαγών.
Τα κρυπτονομίσματα είναι νομίσματα, που δεν έχουν υλική υπόσταση, παρά μόνο ψηφιακή. Επιπλέον, δεν εποπτεύονται από κάποιο θεσμό αντίστοιχο των Κεντρικών Τραπεζών που εποπτεύουν και εγγυούνται την αξία των συνηθισμένων νομισμάτων, έτσι η τιμή τους καθορίζεται από την ζήτηση και την προσφορά για τα νομίσματα αυτά, ενώ οι συναλλαγές μεταξύ ατόμων δε χρειάζονται κάποιον μεσάζοντα για να πραγματοποιηθούν. Τέλος, τα νομίσματα αυτά βασίζονται σε μία τεχνολογία η οποία δεν δίνει την δυνατότητα στους κατόχους των νομισμάτων να τα πολλαπλασιάσουν, κάνοντας τα “copy-paste”. Είναι λογικό μία τέτοια τεχνολογία που δεν χρειάζεται κεντρική ρύθμιση από μία εποπτεύουσα αρχή να βρίσκει υποστηρικτές σε άτομα που είναι υπέρ της ελεύθερης αγοράς και κατά του μονοπωλίου των Κεντρικών Τραπεζών στην έκδοση χρήματος ή κατά του συγκεντρωτισμού (της ασυδοσίας κατ’ εκείνους ) των επίσημων θεσμών. Υποθέτοντας λοιπόν πως ένα εισαγόμενο στην Ευρωπαϊκή Οικονομία κρυπτονόμισμα ως επίσημο μέσο συναλλαγών, είχε τα παραπάνω γνωρίσματα, τι επιπτώσεις θα περιμέναμε να έχει στη ζωή των πολιτών;
Με μία πρώτη ανάγνωση θα αποτύγχανε εκεί που όλα τα κρυπτονομίσμα έχουν αποτύχει: να αποτελέσουν μέσο συναλλαγών. Τα κρυπτονομίσματα χαρακτηρίζονται από πολύ έντονες διακυμάνσεις στην τιμή τους. Έτσι, εφόσον το κρυπτονόμισμα δε θα εποπτευόταν από καμία Κεντρική Τράπεζα, η οποία θα μπορούσε να σταθεροποιήσει την τιμή του, κάποια άτομα θα ήθελαν να διακρατούν κρυπτονομίσματα παρά να συναλλάσσονται σε αυτά, επειδή θα προσδοκούν την αύξηση της αξίας τους, ενώ άλλοι δε θα τα δέχονταν ως μέσο πληρωμής, φοβούμενοι μήπως η αξία τους εξανεμισθεί. Κάτι τέτοιο θα διατάραζε την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας, μιας και για δύο αντίθετους λόγους οι συμμετέχοντες στην οικονομία θα ήταν απρόθυμοι να συναλλαγούν. Επιπτώσεις θα υπήρχαν και στον χρηματοοικονομικό τομέα, καθώς πολλοί επενδυτές θα είχαν κίνητρο να επενδύσουν στο εν λόγω κρυπτονόμισμα, μιας και θα είχε την έγκριση της Ε.Ε. ωστόσο οι έντονες διακυμάνσεις της τιμής του, θα δημιουργούσαν συχνά κλίμα ανησυχίας στις αγορές, ενώ στη περίπτωση μίας χρηματοοικονομικής κρίσης η δυνατότητα παρέμβασης των αρχών θα περιοριζόταν ανάλογα με το ποσοστό των επενδύσεων που θα ήταν τοποθετημένες στο εν λόγω κρυπτονόμισμα, αφού η τιμή του, μη υποστηριζόμενη από την ΕΚΤ ( δηλαδή τoν buyer of last resort), θα κατέρρεε ακαριαία, οδηγώντας τράπεζες και επενδυτές στην χρεοκοπία (Όπως με την μανία της τουλίπας το 1637, μία χρηματοοικονομική φούσκα που αρκετοί θεωρούν ότι έχει αρκετά κοινά με το Bitcoin).
Το ίδιο θα γινόταν και στην περίπτωση μίας κρίσης πληθωρισμού ή γενικότερα μίας οικονομικής κρίσης: Όσο πιο έντονη είναι η υποκατάσταση του ευρώ από ένα κρυπτονόμισμα, τόσο πιο αναποτελεσματική θα ήταν η προσπάθεια εξισορρόπησης της οικονομίας μέσω νομισματικής πολιτικής, καθώς η ΕΚΤ θα προσπαθούσε να επηρεάσει την οικονομία μέσω ενός νομίσματος (Ευρώ) που όλο και λιγότεροι θα χρησιμοποιούν. Για παράδειγμα, σε περίπτωση που η ΕΚΤ αποφάσιζε να αυξήσει το βασικό της επιτόκιο προκειμένου να εμποδίσει μία υπερθέρμανση της οικονομίας τότε ο δανεισμός σε κρυπτονόμισμα θα γινόταν
πιο ελκυστικός, κάτι που θα οδηγούσε τις επιχειρήσεις στο να δανειστούν σε κρυπτονόμισμα, αυξάνοντας έτσι την οικονομική δραστηριότητα, παρά την ανάγκη για περιοριστική πολιτική. Όλη αυτή η διαδικασία, κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγούσε σε αύξηση του πληθωρισμού, παρά την αντίθετη προσπάθεια της ΕΚΤ .
πιο ελκυστικός, κάτι που θα οδηγούσε τις επιχειρήσεις στο να δανειστούν σε κρυπτονόμισμα, αυξάνοντας έτσι την οικονομική δραστηριότητα, παρά την ανάγκη για περιοριστική πολιτική. Όλη αυτή η διαδικασία, κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγούσε σε αύξηση του πληθωρισμού, παρά την αντίθετη προσπάθεια της ΕΚΤ .
Τα περισσότερα από τα παραπάνω προβλήματα εκ πρώτης όψεως, θα μπορούσαν να λυθούν αν το υποθετικό μας κρυπτονόμισμα βρισκόταν υπό την εποπτεία μίας Κεντρικής Τράπεζας. Ωστόσο, οικονομολόγοι και εκπρόσωποι Κεντρικών Τραπεζών ανά τον κόσμο είναι σκεπτικοί ως προς τα οφέλη μίας τέτοιας κίνησης. Χαρακτηριστικότερη είναι η άποψη του Mark Carney, διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας, που θεωρεί πως αν Κεντρικές Τράπεζες εξέδιδαν ή έθεταν κρυπτονομίσματα υπό την εποπτεία τους τότε η οικονομία θα βρίσκονταν ακόμα και υπό τον κίνδυνο ενός ακαριαίου bank run. Αυτό θα συνέβαινε διότι, χωρίς την ανάγκη για μεσάζοντες (π.χ. Εμπορικές Τράπεζες) λόγω της τεχνολογίας των κρυπτονομισμάτων, ο κάθε πολίτης θα έπρεπε να μπορεί να έχει λογαριασμό σε κρυπτονόμισμα και στην Κεντιρκή Τράπεζα. Έτσι, στην περίπτωση πανικού ( π.χ. μιας οικονομικής κρίσης) όλοι θα μετέφεραν τους λογαριασμούς τους από τις εμπορικές τράπεζες στην Κεντρική, ώστε να διασφαλίσουν τα χρήματα τους.
Εξαιτίας αυτού του ηλεκτρονικού bank run θα δοκιμάζονταν η αντοχή του τραπεζικού συστήματος και η Κεντρική Τράπεζα θα βρισκόταν με έναν τεράστιο όγκο πλούτου που θα έπρεπε μετά να βρει τρόπο να κατανείμει αποδοτικά στην οικονομία. Παρόλα αυτά, κατά κοινή ομολογία, τα κρυπτονομίσματα βασίζονται σε μία αξιοθαύμαστη τεχνολογία. Από την παραπάνω ανάλυση γίνεται όμως αντιληπτό πως δεν είναι έτοιμη η τεχνολογία αυτή να ενταχθεί στην οικονομία με τρόπο τέτοιον, που θα είναι ευεργετικός για την κοινωνία. Θα πρέπει λοιπόν να περιμένουμε για να διαπιστώσουμε αν πρόκειται για μία τεχνολογική επανάσταση ή για μία «φούσκα» που θα ξεχαστεί.
Πηγές: 1. https://www.reuters.com/article/us-global-bitcoin-eurozone-germany/bundesbank-says-no-euro-zone-cryptocurrency-in-sight-idUSKBN1EH0DH 2. https://www.yanisvaroufakis.eu/2013/04/22/bitcoin-and-the-dangerous-fantasy-of-apolitical-money/ 3. https://www.forbes.com/sites/jeffreydorfman/2017/05/17/bitcoin-is-an-asset-not-a-currency/#51a4f13a2e5b 4. https://www.bundesbank.de/Redaktion/EN/Reden/2017/2017_09_20_thiele.html 5. https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-12-15/what-the-world-s-central-banks-are-saying-about-cryptocurrencies 6. https://www.reuters.com/article/uk-britain-boe-carney-bitcoin/boes-carney-sees-problems-with-central-bank-issued-cryptocurrencies-idUSKBN1EE1ZO