Γράφει η Γεωργία Σερέτη
Οι συγκρούσεις αποτελούν αναπόφευκτο μέρος της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης και συμβαίνουν σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας (Bercovitch et al., 2009). Η πρόσφατη δολοφονία του κορυφαίου πυρηνικού επιστήμονα του Ιράν, Μοχσέν Φαχριζαντέχ σε ηλικία 59 ετών στην Τεχεράνη, την Παρασκευή 27 Νοεμβρίου, προκάλεσε οργή στην ηγεσία της χώρας. Το Ιράν κατηγορεί ανοιχτά το Ισραήλ για αυτή την ενέργεια και υπόσχεται εκδίκηση. Ο υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ υπογράμμισε πως υπάρχουν αδιάσειστες ενδείξεις πως το Ισραήλ εμπλέκεται στην εκτέλεση. Ταυτόχρονα, ο υπουργός Άμυνας Χαταμί πρόσθεσε πως η δολοφονία του επικεφαλής του Ιρανικού πυρηνικού προγράμματος υποδηλώνει «το βάθος με το οποίο μισούν οι εχθροί του Ιράν τη χώρα». «Μια τέτοια ενέργεια κρατικής τρομοκρατίας θα αποτελούσε κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και θα ενεθάρρυνε περαιτέρω κυβερνήσεις να εξαπολύουν φονικές επιθέσεις εναντίον ξένων αξιωματούχων», εκτίμησε ο πρώην διευθυντής της CIA. Το αμερικανικό Πεντάγωνο, ωστόσο, αρνήθηκε να σχολιάσει το επεισόδιο γεγονός που μεταφράζεται ως σιωπηρή έγκριση από την απερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ. Ως εκ τούτου, δυτικοί αξιωματούχοι πιστεύουν πως ο Φαχριζαντέχ στο παρελθόν συνέβαλε στην ανάπτυξη των μέσων για τη δημιουργία πυρηνικής κεφαλής. Η Τεχεράνη αρνείται ότι επιδίωξε να αναπτύξει πυρηνικό όπλο.
Ειδικότερα, το ερώτημα τη δεδομένη στιγμή δεν είναι εάν το Ισραήλ διέπραξε το έγκλημα αλλά το γιατί θα μπορούσε να το κάνει. Οι αναλυτές παραβλέποντας την αρνητική στάση του Ισραήλ να σχολιάσει μια δολοφονία με χαρακτηριστικά ισραηλινής μυστικής επιχείρησης, προχώρησαν στο ερώτημα «τι ελπίζει να επιτύχει ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου;». Ήταν μια προσπάθεια να προσελκύσει την Τεχεράνη σε μια στρατιωτική απάντηση που θα δικαιολογούσε μια ενδεχόμενη επίθεση των αμερικανικών δυνάμεων στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν κατά τις τελευταίες εβδομάδες κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ; Η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz αναφέρει ότι «ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει περισσότερο από ένα μήνα πριν φύγει από τον Λευκό Οίκο και στο δρόμο του θα μπορούσε να βάλει φωτιά στον κόσμο». Μια άλλη σκέψη που γεννάται είναι ότι ίσως ήθελε να εξοντώσει τις προϋποθέσεις για επαναφορά των διπλωματικών σχέσεων που αναμένεται να επιδιώξει ο εκλεγμένος Πρόεδρος Τζο Μπαϊντεν με το Ιράν. Η Barbara Slavin υποστηρίζει ότι η δολοφονία του πυρηνικού επιστήμονα είχε ως στόχο να κάνει τη διπλωματία με το Ιράν δυσκολότερη. Η επιτυχής διπλωματία πραγματοποιείται από μια θέση δύναμης και όχι αδυναμίας. Ως εκ τούτου η διπλωματική σχέση του Ισραήλ ενισχύεται όταν το Ιράν κατανοεί ότι η συνεχής επιδίωξη πυρηνικών όπλων δεν θα μένει χωρίς κόστος. Δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ο Νετανιάχου να εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να «αφαιρέσει» από το προσκήνιο τον Φαχριζαντέχ, τον εγκέφαλο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν που ήταν στην κορυφή του στόχου του Ισραήλ. Επιπρόσθετα, εν μέσω της πανδημίας Covid-19 ο Ιρανός πρωθυπουργός βλέπει τη δημοτικότητα του να φθίνει, την οικονομία της χώρας να καταστρέφεται και πολεμά για κατηγορίες δωροδοκίας και απάτης σε δικαστήριο της Ιερουσαλήμ. Επομένως, γνωρίζει ότι η επίθεση στον Νο.1 εχθρό της χώρας θα ήταν ικανή να συγκεντρώσει πάλι τη λαϊκή υποστήριξη προς το μέρος του.
Αφενός, η καθεμία από τις παραπάνω θεωρίες ξεχωριστά -ή και ο συνδυασμός τους- βρίσκει τους υποστηρικτές της ανάμεσα στους στρατηγικούς αναλυτές, αφετέρου, η τρέχουσα πολιτική κατάσταση και η ποικιλία συνθηκών, περιπλέκουν τα ενδεχόμενα. Συμπεριλαμβανομένων, επίσης, των μεταβαλλόμενων συμμαχιών της Μέσης Ανατολής, τα νομικά και πολιτικά προβλήματα του Νετανιάχου και το κρισιμότερο, το τέλος εποχής του Τραμπ. Ο Νετανιάχου είναι αρκετά επιφυλακτικός σχετικά με την υπόσχεση του Μπαϊντεν να προσφέρει στο Ιράν «διπλωματικό μονοπάτι» πιέζοντας τον Πρόεδρο Τραμπ να κάνει ένα αποφασιστικό χτύπημα εναντίον του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν ως αποκοπή. Καθώς το Ιράν θάβει τον δολοφονημένο πυρηνικό επιστήμονα, οι ηγέτες δεσμεύονται να εκδικηθούν και να μη διαπραγματευτούν με τη Δύση.
Εντούτοις, ο Γιόσι Μελμάν, ο οποίος έχει γράψει εκτενώς για τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ δηλώνει «Ο Νετανιάχου δεν θέλει πόλεμο με το Ιράν, υπάρχει ένα υπολογιζόμενο ρίσκο ότι οι Ιρανοί θα υπόσχονται εκδίκηση, αλλά δεν θα τολμήσουν να στείλουν πυραύλους». Η ισραηλινή κυβέρνηση, όπως συμβαίνει, δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για τη δολοφονία, αλλά πολλές δημοσιευμένες αναφορές – και ο τολμηρός τρόπος με τον οποίο σκοτώθηκε ο κ. Φαχριζαντέχ δείχνουν έντονα προς τους πράκτορες του Mossad. Οι σκληροπυρηνικοί στο Ιράν πιέζουν την ηγεσία να ανταποκριθεί στην ταπείνωση που δέχτηκε στις 27 Νοεμβρίου και μάλιστα η εφημερίδα Hawkish Kayan κάλεσε το Ιράν να απεργήσει στη Χάϊφα (σύνορα Ισραήλ με Λίβανο) και να προκαλέσει σοβαρές απώλειες ένα αποδειχθεί η ανάμειξη του Ισραήλ στη δολοφονία.
Είναι απαραίτητο να σημειωθεί, ότι ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ τη δεδομένη περίοδο αντιμετωπίζει καταστροφικές οικονομικές κυρώσεις, αυξανόμενη εγχώρια αναταραχή και τις συνέπειες τη νόσου Covid-19. Επεκτείνοντας τον συλλογισμό μας, η -προσωρινή- αδράνεια του Ιράν ενδεχομένως υποδηλώνει πως αναμένει να δει τι θα φέρει ένας νέος Λευκός Οίκος. «Αν δεν κάνουν κάτι τις επόμενες μέρες, πιθανότητα δεν θα το κάνουν πριν έρθει ο Μπαϊντεν», είπε ο Φρίλιχ. Ο Μπαϊντεν έχει δεσμευτεί να επιστρέψει σε διαπραγματεύσεις με το Ιράν, ωστόσο εκείνος και η ομάδα του δεν μπορούν να κάνουν περισσότερα πέρα από το μήνυμα μέσω των ΜΜΕ προς το Ιράν να παραμείνουν υπομονετικοί μέχρι τα εγκαίνια στις 20 Ιανουαρίου – και τους Ισραηλινούς να σταματήσουν την «εκστρατεία σαμποτάζ».
Πηγές:
Miriam Berger, As Iran buries slain nuclear scientist, leaders promise revenge and no negotiations with the West, The Washington Post, 30.11.2020 04.02 p.m, διαθέσιμο σε: https://www.washingtonpost.com/world/as-iran-buries-its-slain-nuclear-scientist-leaders-vow-revenge-and-no-negotiations-with-the-west/2020/11/30/ebfe3618-32fc-11eb-9699-00d311f13d2d_story.html
The Fallout from the Killing of an Iranian Nuclear Scientist (Letters), New York Times, 1.12.2020, διαθέσιμο σε: https://www.nytimes.com/2020/12/01/opinion/letters/iran-nuclear-scientist-killed.html
Philip Giraldi, A Killing in Iran: Who Gains From Yet Another Assassination?, Strategic Culture, December 3, 2020, διαθέσιμο σε: https://www.strategic-culture.org/news/2020/12/03/a-killing-in-iran-who-gains-from-yet-another-assassination/
Ιράν: Το Ισραήλ δείχνει η Τεχεράνη για τη δολοφονία του πυρηνικού επιστήμονα,
iefimerida.gr, 27|11|2020 | 18:26, διαθέσιμο σε:https://www.iefimerida.gr/kosmos/iran-israil-dolofonia-pyrinikoy-epistimona-27-11
Θρίλερ με τη δολοφονία πυρηνικού επιστήμονα στο Ιράν, Η Καθημερινή, 28.11.2020 06:46, διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/world/561176578/thriler-me-ti-dolofonia-pyrinikoy-epistimona-sto-iran/
H δολοφονία πυρηνικού επιστήμονα στο Ιράν πυροδοτεί εξελίξεις στην περιοχή, New Europe Greece, Νοέμβριος 29, 2020, διαθέσιμο σε: https://www.neweurope.gr/h-δολοφονία-πυρηνικού-επιστήμονα-στο-ι/