Γράφει η Ανδριανή Ντάικο
Είναι χαρακτηριστικό πως, ακόμα και στις μέρες μας, λίγες είναι οι χώρες οι οποίες στρατολογούν υποχρεωτικά τον γυναικείο πληθυσμό τους. Μια από αυτές τις χώρες είναι και το κράτος του Ισραήλ. Μια χώρα βαθιά διχασμένη από τους θρησκευτικούς νόμους και υποταγές και την προοδευτικότητα επέλεξε να προωθήσει την κοινωνική ισότητα και να εντάξει τις γυναίκες στις Κρατικές Ένοπλες Δυνάμεις. Ήδη από την ίδρυση των Αμυντικών Δυνάμεων, το 1948, γυναίκες πολίτες καταλάμβαναν κυρίως γραφειοκρατικές και ιατρικές θέσεις, καθώς δεν τους επιτρεπόταν να συμμετέχουν σε στρατιωτικές ασκήσεις ή να παρευρίσκονται στο πεδίο της μάχης. Παρόλα αυτά, η αλλαγή στις αρμοδιότητες τους δεν άργησε να έρθει, έτσι πλέον αποτελούν σημαντικό πυλώνα στην διαμόρφωση των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας.
Πολλά είναι τα γεγονότα, τα οποία ώθησαν το κράτος του Ισραήλ να βασίζεται στην συμβολή των γυναικών. Αρχικά, ο νόμος Security Service Law 5709/1949 χαρακτηριστικά αναφέρει πως όλοι οι Ισραηλίτες αλλά και μόνιμοι κάτοικοι της χώρας, άνω των 18 ετών και ανεξαιρέτως φύλου, θα κληθούν να υπηρετήσουν και να εκπληρώσουν τα στρατιωτικά τους καθήκοντα. Επιπλέον, δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν μόνο άνδρες στρατιώτες, καθώς το σώμα αποτελεί λαϊκό στρατό του κράτους, επομένως όλοι οφείλουν να συμμετέχουν. Ταυτόχρονα, ένας ακόμη παράγοντας που ώθησε τις κυβερνητικές αρχές να στρατολογεί υποχρεωτικά γυναίκες, είναι το τεταμένο και επικίνδυνο περιφερειακό κλίμα που επικρατεί στην περιοχή. Η ανάγκη να συμμετέχουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι στον στρατό, έγινε αντιληπτή στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ (1973), όπου η συμβολή των γυναικών ήταν καταλυτική. Η στάση τους και η κατάληψη θέσεων, απελευθέρωνε τους άνδρες στρατιώτες από ορισμένα καθήκοντα, τα οποία μπορούσαν να εκτελέσουν οι ίδιες. Με αυτόν τον τρόπο, πολλαπλασιάζονταν οι άνδρες στρατιώτες και η νίκη στο πεδίο της μάχης φαινόταν πιο εφικτή.
Ένας ακόμη παράγοντας που οδήγησε στην δημιουργία ενός μικτού στρατού, είναι η προσπάθεια του κράτους να προωθήσει και να ενισχύσει την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Ένα κράτος, του οποίου η κοινωνία βασίζεται στα όσα επιτάσσει ο εβραϊκός νόμος, επίσημα επέλεξε να δώσει έμφαση στην ισότητα των πολιτών της και να απαιτεί τα ίδια από όλους. Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνεται από την υπόθεση της Alice Miller, η οποία διεκδίκησε τα όσα συνταγματικώς της ανήκουν, κυνήγησε τα όνειρά της και έθεσε σε νέα τροχιά την διαμόρφωση των αμυντικών δυνάμεων. Πιο αναλυτικά, η Alice Miller φιλοδοξούσε να γίνει πιλότος στην πολεμική αεροπορία, ωστόσο η αίτηση της απορρίφθηκε, λόγω του φύλου της. Την δεκαετία του 1990 υπήρχαν πολλοί στρατιωτικοί κλάδοι οι οποίοι δέχονταν μόνο άνδρες. Η Alice Miller αποφάσισε να μην προδώσει τις φιλοδοξίες της και έτσι κατέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο, καταγγέλοντας πως το Σωματείο Αμυντικών Δυνάμεων την εμποδίζει να ασκήσει το συνταγματικό της δικαίωμα και να εργαστεί στον εθνικό στρατό.
Η υπόθεση αυτή, όχι μόνο άνοιξε δεκατέσσερις ακόμη κλάδους, με πρώτο αυτόν της αεροπορίας, αλλά τροποποίησε και τον προαναφερθέντα νόμο 5709/1949. Συγκεκριμένα, το Ανώτατο Δικαστήριο και η Εισαγγελεία ανέφεραν πως η στάση του Σωματείου δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες του κράτους και πως επόμενη διάκριση σε οποιοδήποτε αξίωμα δεν θα γίνει αποδεκτή. Η δικαστής Tova-Strasberg Cohen έγραψε πως “Ανάμεσα στην διαμάχη μεταξύ της αξίας της ισότητας και της αξίας της εθνικής ασφάλειας και των στρατιωτικών αναγκών, η εθνική ασφάλεια οφείλει να αντιμετωπίζεται ως στοιχείο πρωταρχικής αξίας, σε συνδυασμό με την κοινωνική ισότητα”. Ο νέος τροποποιημένος νόμος ψηφίστηκε τον Ιανουάριο του 2001 και υποστήριζε πως κάθε γυναίκα, όπως και κάθε άνδρας, έχει το δικαίωμα να υπηρετήσει σε όποια στρατιωτική θέση επιλέξει, εκτός αν η φύση της θέσης απαιτεί το αντίθετο. Από την ημέρα που θεσπίστηκε ο νόμος δεκάδες γυναίκες διορίστηκαν σε αξιώματα για τα οποία πριν το 2001 θα είχαν απορριφθεί από τα εκάστοτε σωματεία. Επιγραμματικά, φαίνεται πως πολλές γυναίκες διορίστηκαν ως διοικητές τάγματος, άλλες έλαβαν μέρος ενεργά στο πεδίο της μάχης ως στρατιώτες, ενώ το 2018 διορίστηκαν οι πέντε πρώτες γυναίκες που επάνδρωσαν το Yasur 6, ένα πολεμικό πλοίο.
Η εξέλιξη του ζητήματος, ωστόσο, δεν σταματάει εδώ: το 2020 η Efrat Kikov Levi διορίζεται ως η πρώτη γυναίκα διοικητής τάγματος στο σώμα πυροβολικού. Ενδεικτικά τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το 2021 το Israel Defence Forces (IDF) η συμμετοχή των γυναικών τα τελευτάια έξι χρόνια έχει αυξηθεί κατά 160%. Η ίδια αναφορά δείχνει πως 18% από τους στρατιώτες ενεργούς στο πεδίο της μάχης είναι γυναίκες. Παρά την όλη επιτυχία, η διάκριση στα μάτια της Σιωνιστικής κοινότητας εξακολουθεί να υπάρχει. Η κοινωνία ακολουθεί ακόμη και σήμερα τις επιταγές της εβραϊκής θρησκείας, η οποία δεν δίνει θέση στις γυναίκες στις ένοπλες δυνάμεις. Πολλές είναι οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες τα φεμινιστικά κινήματα έχουν συγκρουστεί με θρησκευτικές οργανώσεις, διεκδικώντας όσα τους αναλογούν και τους προσφέρει το ίδιο το κράτος τους.
Αυτό για το οποίο θα πρέπει να αναρωτηθούμε εμείς, ως δημοκρατική κοινωνία της ανεπτυγμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι αν θα πρέπει να ακολουθήσουμε το δικό τους μοντέλο. Είναι, πράγματι ελπιδοφόρο και αποτελεσματικό το μοντέλο του εβραϊκού κράτους να εντάξει τις γυναίκες στις ένοπλες δυνάμεις όσον αφορά στην επίτευξη ισότητας μεταξύ των δύο φύλων; Και αν ναι, μήπως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να το ακολουθήσουμε;
Βιβλιογραφία
Idit Shafran Gittleman, “Women’s Service in the Israel Defence Forces”, Jewish Women’s Archive, Ιούνιος 23, 2021, Διαθέσιμο σε https://jwa.org/encyclopedia/article/israel-defense-forces#pid-18531, Ανακτήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2021
“Defence Service Law” 5709/1949, Διαθέσιμο σε http://www.geocities.ws/savepalestinenow/israellaws/fulltext/defenceservicelaw.htm, Ανακτήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2021
“Miller v. Minister Of Defence”, Versa, Opinions of the Supreme Court of Israel, Διαθέσιμο σε https://versa.cardozo.yu.edu/opinions/miller-v-minister-defence, Ανακτήθηκε την 2η Δεκεμβρίου 2021
Raday Frances, “Equality, Religion and Gender in Israel”, Jewish Women’s Archive, Ιούλιος 7, 2021 Διαθέσιμο σε https://jwa.org/encyclopedia/article/equality-religion-and-gender-in-israel#pid-18887, Ανακτήθηκε την 3η Δεκεμβρίου 2021
Young Eve, “1948 and Now; Israeli Women in the Fight for Independence”, The Jerusalem Post, Απρίλιιος 14, 2021, Διαθέσιμο σε https://www.jpost.com/israel-news/culture/1948-and-now-israeli-women-in-the-fight-for-independence-664980, Ανακτήθηκε την 3η Δεκεμβρίου 2021