‘’ Βίασαν μέχρι θανάτου 6χρονη στην Ινδία’’
‘’ Παιδιά – στρατιώτες συνεχίζουν να πολεμούν στο Σουδάν ‘’
‘’ Η βία στην Αφρική αφήνει τα παιδιά εκτοπισμένα και παγιδευμένα ‘’
‘’ Συρία: Σχεδόν 7 εκατομμύρια παιδιά χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια’’ ,
τίτλοι ενδεικτικοί μίας κατάστασης υπαρκτής , ωμής, ‘’ ανθρώπινης’’. Ίσως θα όφειλα , αγαπητέ αναγνώστη , να σου δώσω το χρόνο να προσαρμοστείς στο περιεχόμενο του εν λόγω κειμένου ∙ μπορώ ήδη να ακούσω τους κριτικούς να ‘’ουρλιάζουν’’ πως η προσέγγιση και η εισαγωγή μου στο θέμα της παιδικής εκμετάλλευσης και κακουχίας που υφίστανται παιδιά ανά τον κόσμο είναι εξαιρετικά απότομη κι έτσι ελλοχεύει ο κίνδυνος να σταματήσεις την ανάγνωσή σου εδώ ∙ αδυνατώ , εντούτοις, να ‘’ομαλοποιήσω’’ ή να ‘’ωραιοποιήσω ‘’ ένα θέμα που κάθε άλλο προστάζει.
Θα επιχειρήσω , λοιπόν, να αποδείξω την ισχύ και εγκυρότητα της διαπίστωσης του Νίκου Καζαντζάκη , πως ‘’ ο πολιτισμός μας έχει αποτύχει οικτρά , εάν έστω και ένα παιδί σε κάποια άκρη του κόσμου πεθαίνει από την πείνα ή από τον πόλεμο’’.
ΠΕΙΝΑ
Ήταν τότε , το 1993, όταν ο KevinCarter τράβηξε μία από τις πιο γνωστές και χαρακτηριστικές για την ανθρωπιστική κρίση στην Αφρική φωτογραφία . Μπορεί ο ίδιος να κέρδισε το βραβείο ‘’ Pulitzer ‘’ και το παιδί που απεικονίζεται στη φωτογραφία να επιβίωσε ( πηγές αναφέρουν ότι πέθανε 14 χρόνια αργότερα) εντούτοις ο Kevin δε μπόρεσε ποτέ να απαλλαγεί από τα όσα είχε δει στην Αφρική. Έτσι, τον Ιούλιο του 1994 αποφασίζει να τερματίσει τη ζωή του γράφοντας ‘’ Με έχουν στοιχειώσει οι αναμνήσεις των σκοτωμών και των πτωμάτων και του θυμού και του πόνου ‘’. Μπορεί ο Kevin να έφυγε αλλά η φωτογραφία του αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο έντονων συζητήσεων , φέρνοντας διαρκώς στο ‘’ τραπέζι’’ το θέμα της πείνας και του υποσιτισμού των παιδιών στην Αφρική. Στην εικονιζόμενη φωτογραφία καλούμαστε να αναγνωρίσουμε τρεις παρουσίες – σύμβολα.
Ειδικότερα :
Α) Στο κέντρο στέκει ‘’ επιβλητικά’’ το σκελετωμένο παιδί που έχει καταρρεύσει . Σύμβολο εκατομμυρίων παιδιών που βρίσκονται στο έλεος του υποσιτισμού.
Β) Ακριβώς πίσω από το παιδί εντοπίζεται ένα αρπακτικό. Σύμβολο όσων εκμεταλλεύονται την ευάλωτη και αδύναμη φύση του παιδιού προκειμένου να το ‘’ καταναλώσουν’’. Γ) Τρίτη και εξίσου σημαντική παρουσία. Δε φαίνεται και δεν απεικονίζεται. Ευκόλως θα μπορούσε κανείς να την αγνοήσει. Ο φωτογράφος είναι – κατ’ εμέ – σύμβολο της απάθειας και της αδιαφορίας που επιλέγουν – διότι περί επιλογής πρόκειται – να στέκουν ακίνητοι και να παρατηρούν χωρίς να παρεμβαίνουν προκειμένου να σταματήσουν τέτοιου είδους φαινόμενα .
Δεν έχουν αλλάξει και πολλά από το 1993 καθώς εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να δοκιμάζονται καθημερινά ή και να χάνουν τη ζωή τους λόγω ελλιπούς σίτισης. Χαρακτηριστικά παραθέτω τα ακόλουθα στοιχεία :
è 6.3 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 πέθαναν το 2013, δηλαδή περίπου 17.000 κάθε μέρα. Το ρίσκο του να πεθάνει ένα παιδί προτού καταφέρει να φτάσει την ηλικία των 5 είναι το υψηλότερο στην Αφρική ( 90 για κάθε 1000 γεννήσεις ) , δηλαδή περίπου 7 φορές μεγαλύτερο απ’ ότι στην Ευρώπη ( 12 για κάθε 1000 γεννήσεις).
è Περίπου 3.1 εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν λόγω πείνας ετησίως. Ελλιπής, ανεπαρκής και φτωχή διατροφή προκάλεσε σχεδόν τους μισούς ( 45%) θανάτους σε παιδιά κάτω της ηλικίας των 5 το 2011.
è Στην Ανατολική Αφρική – Νότιο Σουδάν , Κένυα , Αιθιοπία και Σομαλία- 28 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια. Περίπου 6.9 εκατομμύρια παιδιά υποφέρουν από υποσιτισμό , συμπεριλαμβανομένου κι ενός εκατομμυρίου παιδιών που είναι σε εξαιρετικά υψηλό βαθμό υποσιτισμένα ή και κινδυνεύουν να πεθάνουν μέχρι το τέλος του 2017.
è Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ υπολογίζεται ότι 1.4 εκατομμύρια παιδιά μπορεί να πεθάνουν στο Νότιο Σουδάν , στη Σομαλία , στη Νιγηρία και στην Υεμένη.
è Περίπου 700.000 παιδιά στη Κένυα υποσιτίζονται.
è Απώλεια γης και ζωντανών καθώς και οι ελάχιστες πηγές νερού , ανάγκασαν πάνω από 766.000 ανθρώπους – εκ των οποίων 480.000 είναι παιδιά – να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
è Περίπου 10.9 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια στη Λίμνη Chad Basin , που περιλαμβάνει τη νοτιοανατολική Νιγηρία , το νότιο Καμερούν και το νοτιοδυτικό Chad. Πάνω από μισό εκατομμύριο παιδιά αντιμετωπίζουν συνθήκες έντονου υποσιτισμού.
ΠΟΛΕΜΟΣ
‘’ Ο πόλεμος … συμβαίνει όταν οι μεγάλοι, που δε ξέρουν τι θα πει καλό και αγάπη , ρίχνουν επικίνδυνα παιχνίδια που τραυματίζουν αθώους ανθρώπους .’’ – Tamara , ετών 10
i)Προσπάθεια προστασίας των παιδιών
Σε ‘’ ειρηνικές ‘’ αναπτυγμένες χώρες επιβάλλεται οι γονείς να παρέχουν ένα ασφαλές και ζεστό περιβάλλον στα πλαίσια του οποίου το παιδί θα μπορέσει να μεγαλώσει, να παίξει και να μάθει. Το κράτος προβλέπει τη προστασία των παιδιών καθώς απαγορεύεται δια νόμων η οποιαδήποτε μορφή παιδικής κακοποίησης , λεκτική , σωματική ή/και ψυχολογική. Εάν διαπιστωθεί τέτοιου είδους φαινόμενο , υπάρχουν ειδικά σώματα που παρεμβαίνουν έτσι ώστε να απομακρύνουν το παιδί από το συγκεκριμένο περιβάλλον. Η εικόνα δεν είναι σε καμία περίπτωση τόσο ιδανική στις αναπτυσσόμενες χώρες, που οι γονείς προσπαθούν σε συνθήκες πολέμου και βαρβαρότητας να εξασφαλίσουν το ‘’ ζην ‘’ των ίδιων και της οικογενείας τους με αποτέλεσμα το ‘’ ευ ζην ‘’ να θεωρείται ένα ‘’ προνόμιο πολυτελείας’’.
Αληθεύει πως έχουν τεθεί κανόνες σχετικά με την προστασία των παιδιών. Αυτοί ενσαρκώνονται και από το Συμβούλιο του ΟΗΕ για την Προστασία των Παιδιών. Αυτός ο ‘’ χάρτης δικαιωμάτων’’ έχει γίνει αποδεκτός ως νομικά δεσμευτικός από τις 179 ( 189 συνολικά) χώρες που εκπροσωπούνται στον ΟΗΕ. Ωστόσο , ουδεμία ισχύ μπορούν να έχουν δίχως τη συνεργασία και την ενσυνείδητη αποδοχή και δέσμευση των ίδιων αρχών που είναι υπεύθυνες για την έκθεση των παιδιών σε αντίξοες συνθήκες.
ii) To πρόσωπο του πολέμου
Τα τελευταία 50 χρόνια παρατηρείται πως ο πόλεμος έχει ‘’ μεταναστεύσει ‘’ από τα συνήθη πεδία μαχών μεταξύ στρατευμάτων σε άγονη γη , σε περιοχές που απέχουν ‘ μία ανάσα ‘’ από κατοικημένα κέντρα πολιτών. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι τελευταία παρατηρείται η τάση να περιλαμβάνουν και να εμπλέκουν τους πολίτες με διάφορους τρόπους όπως κατακρεούργηση τους , στοχοποίηση σχολείων και νοσοκομείων , ξεριζωμός ολόκληρων οικογενειών με αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλου αριθμού προσφύγων , στρατολόγηση παιδιών και αλόγιστη χρήση ναρκών ( antipersonnel mines ). Εκτιμάται ότι το συντριπτικό ποσοστό του 90% των θανάτων είναι απλοί πολίτες. Ένας από τους λόγους που ‘’ δικαιολογούν’’ αυτή τη στοχοποίηση είναι ότι εγκαθιστά το φόβο και αφαιρεί τη θέληση για να αντιδράσουν έναντι όσων τους βλάπτουν.
iii)Το κόστος του Πολέμου
Το κόστος του πολέμου στα παιδιά του σήμερα μπορεί να μετρηθεί ποικιλοτρόπως. Η έκταση της εμπλοκής τους σε εμπόλεμες συνθήκες τα τελευταία 10 χρόνια είναι μία ξεκάθαρη ένδειξη της αυξανόμενης έκθεσής τους στο πόλεμο και σε ό,τι αυτός συνεπάγεται. Ειδικότερα :
Α) Παιδική θνησιμότητα
Υπολογίζεται ότι πάνω από 2.000.000 παιδιά έχασαν τη ζωή τους στο πόλεμο τα τελευταία 10 χρόνια. Βέβαια ο αριθμός αυτός είναι αντιπροσωπευτικός όχι μόνο για τα παιδιά που είχαν τη ‘’τύχη ‘’ ενός γρήγορου και ανώδυνου θανάτου αλλά και για εκείνα που ο πόλεμος ‘’ χτύπησε ‘’ όσο έπαιζαν ή έτρωγαν με την οικογένειά τους , για εκείνα που σκοτώθηκαν μέσα στη νύχτα μαζί με το υπόλοιπο χωριό τους . Αντιπροσωπεύει τα παιδιά εκείνα που υπέφεραν και έχασαν τη ζωή τους αφού παγιδεύτηκαν για μέρες χωρίς νερό και τροφή , εκείνα που πρώτα έχασαν τα άκρα τους και μετά τη ζωή τους. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται ακόμα περισσότερο αν υπολογίσει κανείς τα παιδιά που , εξαιτίας ανεπαρκών ιατροφαρμακευτικών πόρων , υποκύπτουν στους τραυματισμούς και στις ασθένειες τους ενώ σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει καν η δυνατότητα απάλυνσης του πόνου λόγω έλλειψης αναλγητικών φαρμάκων και ουσιών.
Β)Αναπηρία
4 εκατομμύρια παιδιά είναι ανάπηρα λόγω πολέμου. Έχοντας υπομείνει το μαρτύριο του πόνου από τους τραυματισμούς , τα παιδιά αυτά καλούνται να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους σε έναν κόσμο αβέβαιο με τη μόνη βεβαιότητα ότι θα πρέπει να συνεχίσουν , για όσο ζουν, να αντιμετωπίζουν αντιξοότητες. Τα περισσότερα από τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν αναπηρία μεγάλου βαθμού όπως πχ παραπληγία , τύφλωση , κώφωση .
Γ)Απώλεια σπιτιού
12 εκατομμύρια παιδιά έχουν χάσει τα σπίτια τους . Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά εν καιρώ πολέμου ενισχύονται όταν χάνουν όχι μόνο το σπίτι αλλά και την ίδια τους τη χώρα. Η απώλεια του σπιτιού συνοδεύει , αναπόφευκτα, την απώλεια αίσθησης ασφάλειας , ενώ η απώλεια της χώρας συνοδεύει την απώλεια της προστασίας καθώς χάνουν όχι μόνο τις υποστηρικτικές για τα ίδια φωνές που τα εκπροσωπούν αλλά και τη δυνατότητα να εκφράσουν τις δικές τους ανησυχίες και ανάγκες.
Δ)Παιδιά –πρόσφυγες
Από τα 12.000.000 εκατομμύρια παιδιά που είναι εκτοπισμένα, περίπου το 40% έχει περάσει μεγάλο μέρος της ζωής του ως πρόσφυγας. Οι συνθήκες στις οποίες εκτίθενται τα παιδιά στα στρατόπεδα προσφύγων ( ‘’ refugee camps ‘’) είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος σωματικής , σεξουαλικής και συναισθηματικής κακοποίησης , όχι μόνο από συγγενικά πρόσωπα και αγνώστους αλλά και από εθελοντές. Τέτοιου είδους επιθέσεις λαμβάνουν χώρα όταν τα παιδιά είναι ευάλωτα και εκτεθειμένα . Το έργο της προστασίας των παιδιών αυτών γίνεται ακόμα πιο δύσκολο όταν βρίσκονται παγιδευμένα ανάμεσα σε εκατοντάδες αγνώστους έχοντας χάσει τον έναν ή και τους δύο γονείς.
Ε) Ορφανά Πολέμου
Ένα εκατομμύριο παιδιά φέρουν το τίτλο του ‘’ ορφανού’’. Βέβαια , ο αριθμός αυτός δεν είναι αντιπροσωπευτικός της απώλειας μελών της οικογένειας των παιδιών και του αντίκτυπου που είχε/έχει στα παιδιά που ‘’επιβίωσαν’’. Είναι προφανές , λοιπόν , ότι ο αριθμός των παιδιών που έχουν υποστεί ή έχουν γίνει μάρτυρες απώλειας αγαπημένου προσώπου , είναι πιο εκτενής απ’ όσο θα μπορούσαμε να φανταστούμε.
ΣΤ) Παιδιά στρατιώτες
Ο ακριβής αριθμός των παιδιών που μετέχουν στο πόλεμο ως στρατιώτες είναι άγνωστος. Η στρατολόγηση παιδιών , πέρα από το γεγονός ότι αυξάνει τον κίνδυνο σεξουαλικής και σωματικής κακοποίησης , στερεί τη παιδικότητα και την αθωότητα της ηλικίας τους. Παραδόξως, ένα παιδί που κρατάει ένα Kalashnikov, είναι πιο ‘’εύκολος στόχος’’ διότι έχει υποστεί μεγάλη συναισθηματική κακοποίηση. Αναμφισβήτητα , ο ΟΗΕ πρέπει να επανεξετάσει τον τρόπο αντιμετώπισης και διαχείρισης του ζητήματος, καθώς διακηρύττει ότι άτομα κάτω των 18 αναγνωρίζονται ως παιδιά , εντούτοις σύμφωνα με τη Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού και τις Συμβάσεις της Γενεύης , προστασία από μιλιταριστική στρατολόγηση προσφέρεται μόνο σε παιδιά κάτω των 15 ετών. Έθνη σε κρίση και σε πόλεμο , δράττονται της ευκαιρίας να στρατολογήσουν παιδιά όταν επίσημα κρατικά στοιχεία ( π.χ. πιστοποιητικά γεννήσεων ) έχουν καταστραφεί ή είναι ελλιπή. Έτσι, πολλά αγόρια που είναι 12 ετών αλλά μοιάζουν μεγαλύτερα , παγιδεύονται στη δίνη του πολέμου. Στη πραγματικότητα, οι κανόνες που καθορίζουν την ηλικία στρατολόγησης επιβάλλονται από τις ανάγκες του εκάστοτε στρατού παρά από διεθνείς κανόνες ή, πόσο μάλλον, τις ανάγκες του παιδιού.
Είθισται , επιλογικά , ο γράφων ενός κειμένου να συνοψίζει τις θέσεις που ανέλυσε με τέτοιο τρόπο ώστε να κλονίζει και να συναρπάζει. Καθώς όμως ‘’ συμπορευτήκαμε ‘’ σε ένα ομολογουμένως εξαντλητικό –ηθικά και συναισθηματικά – ταξίδι , ας μου επιτραπεί να τονίσω πως δεν πρόκειται για ένα άρθρο , ένα δοκίμιο ή ένα ποίημα ∙ περισσότερο είναι ένας ανοιχτός διάλογος με τον εαυτό μου, μία προσπάθεια να ερμηνεύσω έννοιες και γεγονότα που φάνταζαν μέχρι πρότινος ξένες .
Θα μπορούσα, προς τέρψη ορισμένων αναγνωστών , να ‘ δικαιολογήσω’’ τις κακουχίες που υφίστανται τα παιδιά ανά τον κόσμο χρησιμοποιώντας τη φράση- κλισέ ‘’ παιδιά ενός κατώτερου Θεού’’. Τα δεινά που υπόκεινται τα παιδιά δεν είναι αποτέλεσμα ‘’ απουσίας Θεού’’ ή ‘’ παρουσίας Διαβόλου’’ αλλά παρουσίας και απουσίας του ίδιου του ανθρώπου.
Αγαπητέ αναγνώστη … ‘’ Υπερασπίσου το παιδί, γιατί αν γλυτώσει το παιδί… Υπάρχει ελπίδα’’.
Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν έχει αλλάξει …ακόμα!