Loading...
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Οικονομία

Βιωσιμότητα και Ευρωπαϊκή πολιτική

Γράφει η Μαρία Αρίφη

Ο πλανήτης ήδη πλήττεται τα τελευταία χρόνια από περιβαλλοντική παρακμή. Δεν μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να μείνει αμέτοχη στο σκηνικό αυτό. Η Ευρώπη στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής έχει λάβει υπόψη και προβλέπει τη διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων εμπεριέχοντάς τες στον περιφερειακό προγραμματισμό της.  Η τρέχουσα Πέμπτη, κατά σειρά, προγραμματική περίοδος αφορά την εκπλήρωση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την έξυπνη, χωρίς αποκλεισμούς, βιώσιμη ανάπτυξη. Ο τρίτος άξονας του ευρωπαϊκού περιφερειακού προγραμματισμού χρήζει περεταίρω ανάλυσης, δεδομένης της αυξημένης σημαντικότητας που τον χαρακτηρίζει λόγω των επικρατών συνθηκών.

Πρέπει, λοιπόν, να καταστεί σαφές ότι με την έννοια «προστασία του περιβάλλοντος» νοείται η διαφύλαξη των φυσικών πόρων για τις μελλοντικές γενεές. Η λογική αυτή περιγράφει σαφώς την έννοια της βιωσιμότητας, αφού στόχος κάθε οικονομίας είναι η ανάπτυξή της, και συγκεκριμένα η βιώσιμη ανάπτυξη. Με τον όρο βιωσιμότητα νοείται μια διαδικασία διαρκείας. Στην προκειμένη περίπτωση η διαδικασία αυτή αφορά τη διατήρηση της ανάπτυξης. Για να έρθει μια οικονομία στο στάδιο της ανάπτυξης πρώτα πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, οι οποίες αρχίζουν να αλλάζουν και να συμπεριλαμβάνουν περιβαλλοντικά και οικολογικά κριτήρια. Το ερώτημα είναι ποια τα κριτήρια που πρέπει να τεθούν, ώστε να σέβονται ταυτοχρόνως όλα τα οικονομικο- κοινωνικάκαι οικολογικά υποκείμενα, δηλαδή τους ανθρώπους και τη φύση. Στόχος είναι οι αποφάσεις των οικονομικών δρώντων να είναι ορθολογικές και να λαμβάνουν υπόψη τις οικολογικές προϋποθέσεις.

Η αρχική λογική συμπεριφορά ήταν η υποκατάσταση ορισμένων πρώτων υλών με άλλες, όπως η αντικατάσταση του ξύλου από το κάρβουνο, έπειτα ήρθε στο προσκήνιο το πετρέλαιο και αργότερα η βενζίνη, ενώ ερχόμαστε στο σήμερα με πιο σύγχρονη καύσιμη ύλη, όπως το φυσικό αέριο. Σχετικά με το ζήτημα της υποκατάστασης και της συμπληρωματικότητας, οι απόψεις διίστανται στις δυο βασικές σχολές της βιώσιμης ανάπτυξης, την ισχυρή και την αδύναμη. Η αδύναμη μελετά την κατά κεφαλή ευημερία και θεωρεί ότι δε φθήνει στο χρόνο. Πιο αναλυτικά, θεωρείται ότι τα άτομα που δρουν στο παρόν στοχεύουν στην επίτευξη της ευημερίας τους, φιλοδοξώντας για τις μελλοντικές γεννιές. Αντίθετα, η ισχυρή σχολή υποστηρίζει ότι η παραγωγή προϊόντων με την περιβαλλοντική ευημερία συσχετίζονται, αλλά όχι πάντα θετικά. Μπορεί να υπάρξει συμπληρωματικότητα, αλλά η δυνατότητα υποκατάστασης είναι περιορισμένη, αφού οι ευκαιρίες υποκατάστασης είναι πιο περιορισμένες απ’ ό,τι πολύς κόσμος πιστεύει. Πρωταρχικός σκοπός των υποστηρικτών της δεύτερης σχολής είναι η διαφύλαξη όλου του υπάρχοντος φυσικού κεφαλαίου, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος.

Έτσι, όντας πάντοτε στο προσκήνιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση προνοεί, θέτοντας ως μία από τις αναπτυξιακές προτεραιότητες του προγράμματος «Ευρώπη 2020» τη μειωμένη χρήση άνθρακα σε όλους τους τομείς της παραγωγικής διαδικασίας. Πιο συγκεκριμένα, κύριοι άξονες της εν λόγω στρατηγικής είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% σε σύγκριση με τα επίπεδα της δεκαετίας του 1990, η αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών στην τελική κατανάλωση ενέργειας στο 20% και η πορεία προς μια αύξηση 20% της ενεργειακής απόδοσης. Επομένως, η χρηματοδότηση του Ευρωπαικού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) συμβάλλει στην προώθηση μεγαλύτερης ενεργειακής απόδοσης και στην υποστήριξη της στροφής προς πηγές ενέργειας μειωμένης χρήσης άνθρακα.

Τα σχετικά μέτρα που λαμβάνονται βάσει του στρατηγικού αυτού σχεδιασμού είναι τα ακόλουθα :

«Επένδυση στην παραγωγή και διανομή ενέργειας προερχόμενης από ανανεώσιμες πηγές- συμπεριλαμβανομένων βιοκαυσίμων και παραγωγής ανενεώσιμων πηγών από τη θάλασσα.

Ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης, έξυπνη διαχείριση ενέργειας και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε δημόσιες υποδομές, συμπεριλαμβανομένων δημόσιων κτιρίων, στον τομέα της στέγασης και στο πλαίσιο της βιομηχανικής παραγωγής.

Μείωση των εκπομπών στον τομέα των μεταφορών μέσω της στήριξης στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, και προώθηση δημόσιων μεταφορών, ποδηλασίας και περπατήματος.

Ανάπτυξη ολοκλρωμένων στρατηγικών μειωμένης χρήση άνθρακα ειδικότερα για τις αστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων δημοσίου φωτισμού και έξυπνων δικτύων, καθώς και σχεδίων για βιώσιμες αστικές μεταφορές.»

Στο πλαίσιο προώθησης της έρευνας και της καινοτομίας σε τεχνολογίες χρήσης μειωμένου άνθρακα, υπάρχει μια επιμέρους απαίτηση για επενδύσεις, η οποία είναι ότι οι περιφέρειες, ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκονται κατά την περίοδο του προγραμματικού σχεδιασμού, οφείλουν να είναι συνεπείς με την αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων ανά θεματικό τομέα. Αναλυτικότερα, οι πιο ανεπτυγμένες περιφέρειες πρέπει τουλάχιστον το 80% των πόρων του ΕΤΠΑ να εστιάζεται σε δυο , το λιγότερο, από αυτές τις προτεραιότητες. Για τις περιφέρειες μετάβασης το 60% του ΕΤΠΑ πρέπει  να κατευθύνεται σε δυο, το λιγότερο, από αυτές τις προτεραιότητες. Τέλος, οι λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες πρέπει να διαθέτουν το 50% του ΕΤΠΑ σε δυο, το λιγότερο, από αυτές τις προτεραιότητες. Αναφορικά με τους πόρους που αφορούν τη μειωμένη χρήση άνθρακα, τα ποσοστά αναδιαμορφόνονται σε 12%, 15% και 20%, αντιστοίχως, στις ανεπτμένες περιφέρειες, στις περιφέρειες μετάβασης και στις λιγότερο ανεπτυγμένες.

Σε βάθος χρόνου, λοιπόν, προβλέπεται η καταστροφή της ανθρωπότητας, δεδομένου ότι οι απειλές προς τη βιολογία δεσπόζουν. Άμεσες και βαριές φαίνεται να είναι οι οικολογικές επιπτώσεις στα βιολογικά χαρακτηρισικά του ανθρώπου και της φύσης γενικότερα. Επομένως, ο πρωταρχικός στόχος των ανθρώπων, τόσο σε επιστημονικό, όσο και σε καθημερινό επίπεδο θα πρέπει να είναι η διασφάλιση της μελλοντικής ύπαρξης του ανθρώπινου οργανισμού. Υψήστις σημασίας είναι η διατήρηση του γεννητικού υλικού ακέραιο στην πάροδο του χρόνου με απότερο σκοπό την επιβίωση του ανθρώπινου είδους επάνω στον πλανήτη Γη. Η ουσία έγγυται στο να εισέρχονται τα περιβαλλοντικά ζητήματα και οι ανησυχίες στην οικονομική σκέψη. Η οικονομική επιστήμη έχει πλέον επηρεαστεί από την περιβαλλοντική σημαντικότητα, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιεί πολιτικές τέτοιες, οι οποίες θεωρούν το ρόλο των φυσικών πόρων θεμελειώδη, αφού τα οικολογικά βιώσιμα συστήματα είναι μέρος της κοινωνικής εξέλιξης του ανθρώπου και την εξέλιξη της φύσης υπό τον περιορισμό της βιόσφαιρας.

Συνοψίζοντας, «τα κράτη-μέλη πρέπει επίσης να επικεντρώσουν τη στήριξη από το ΕΤΠΑ με τρόπο που να λαμβάνονται υπόψη οι προκλήσεις που εντοπίστηκαν στα Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων και σε κάθε σχετική και ειδική ανά χώρα σύσταση.» Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής αποβλέπει σε μια ολοκληρωμένη Ευρώπη χωρίς ανισότητες. Σκοπός είναι κάθε περιφερειακή ενότητα να εφαρμόζει πρακτικές που συμβάλλουν στη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος, της κοινωνίας, αλλά και της οικονομίας. Περιφέρειες που ευημερούν, επιφέρουν καθολική ευημερία υπό την έννοια της ποικιλομορφίας των επικείμενων κλάδων, αλλά και υπό την έννοια της ολότητας υπό το πρίσμα μιας βιώσιμης Ευρώπης.

Σχετικά, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jose Manuel Barroso δήλωσε ότι : «η πολιτική συνοχή είναι σαφώς μια πολιτική για την οποία μπορούμε να είμαστε περήφανοι τώρα και στο μέλλον. Χρειάζεται να είμαστε ισχυροί και ξεκάθαροι στην προώθηση αυτή της θέσης.».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ :