Loading...
Ιστορία και Πολιτισμός

Αργεντινή: από τον Περόν και τα Φώκλαντ, μέχρι την ανανεώσιμη ενέργεια

Γράφει η Λυδία Νίκα

Η Αργεντινή, ευρισκόμενη στη Νότια Αμερική, αποτελεί την όγδοη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο, με τον πληθυσμό της να ανέρχεται σε 45.479.118 κατοίκους. Η εν λόγω χώρα έχει βρεθεί συχνά στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος εξαιτίας των λαϊκίστικων πολιτικών που υιοθετήθηκαν, για παράδειγμα από τον Περόν, της στρατιωτικής δικτατορίας που επιβλήθηκε το 1976, της σύγκρουσης για τα νησιά Φώκλαντ τη δεκαετία του 1980 και πιο πρόσφατα, συγκεκριμένα την περίοδο 2001-2002, για την εκδήλωση μίας σοβαρότατης οικονομικής κρίσης. Εντούτοις, στην παρούσα ανάλυση το ενδιαφέρον στρέφεται στην ενεργειακή πολιτική της χώρας και ειδικότερα στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Πιο συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά σε σχετικά προγράμματα που έχουν υιοθετηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, στις μορφές των ΑΠΕ που συναντώνται στην Αργεντινή και γενικότερα στη νομοθεσία και τις πρωτοβουλίες που λαμβάνονται εκ μέρους των κυβερνήσεων στον τομέα για τον οποίο γίνεται λόγος εδώ.

Η Αργεντινή συνιστά μία εκ των κορυφαίων χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο, όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις που έχουν σημειωθεί στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Προέδρου Carlos Menem το 1992, πραγματοποιήθηκε μία ουσιαστική αναδιάρθρωση στον εν λόγω τομέα, η οποία ισοδυναμούσε με την ιδιωτικοποίηση του. Το 2001, γίνεται πλέον λόγος για πάνω από 40 εταιρείες των οποίων οι δραστηριότητες αφορούν τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ υφίστανται πάνω από 30 επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν τη διανομή της σε συγκεκριμένες περιοχές, με τις περισσότερες εξ’ αυτών να είναι ιδιωτικές. Τελικώς, συνέπεια των ιδιωτικοποιήσεων στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας ήταν η συγκέντρωση ενός ποσού της τάξεως των 3,1 δις δολαρίων για την κεντρική κυβέρνηση, ενώ επιπλέον 2,1 δις προήλθαν από εκείνες τις ιδιωτικοποιήσεις που αφορούσαν ειδικότερα τις επαρχίες της χώρας.

Παράλληλα με την έναρξη της νέας δεκαετίας, εγκαινιάστηκε στην Αργεντινή το πρόγραμμα “PERMER” (Proyecto de Energia Renovable en el Mercado Electrico Rural[1]) μέσω του οποίου επιδιωκόταν η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για σκοπούς αγροτικής φύσεως. Ουσιαστικά το “PERMER” υπήρξε η συνέχεια ενός υφιστάμενου προγράμματος, του “PAEPRA” (Programa de Abastecimiento Eléctrico a la Población Rural de Argentina[2]), το οποίο τοποθετείται χρονικά το 1995. Το τελευταίο αφορούσε τη σύσταση ενός ειδικού ταμείου με στόχο την αντιμετώπιση του ζητήματος της ηλεκτροδότησης της υπαίθρου, μέσω της παροχής επιδοτήσεων προς ιδιώτες, προκειμένου αυτοί να λειτουργήσουν ως πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας σε αγροτικές παροχές. Το “PERMER” αφορά κυρίως αυτόνομα συστήματα παραγωγής ενέργειας προς εξυπηρέτηση οικισμών και εγκαταστάσεων που βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία, ενώ η ολοκλήρωση του εν λόγω προγράμματος συντελέστηκε περί τα μέσα του 2007. Ωστόσο, το 2015 εγκαινιάστηκε η δεύτερη φάση του προγράμματος (“PERMER II”), η οποία αφορούσε όχι απλά την ηλεκτροδότηση της αγροτικής αγοράς, αλλά ταυτόχρονα στόχευε στην ενεργοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών μέσω της θερμικής ενέργειας, ενώ ιδιαίτερη σημασία δινόταν και στη χρήση των φωτοβολταικών και του ανέμου. Να τονιστεί ότι το παρόν πρόγραμμα είναι σε ισχύ μέχρι σήμερα.

Επιπλέον, το 1998 θεσπίστηκε και τέθηκε σε ισχύ ο Ν. 25.019, ο οποίος αφορούσε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πηγές τόσο αιολικής, όσο και ηλιακής φύσεως σε όλη τη χώρα. Όπως αναφέρεται και στο αρ. 1, μέσω αυτού του νόμου επιδιωκόταν η προώθηση της έρευνας, καθώς επίσης και της χρήσης ανανεώσιμης ή πάντως μη συμβατικής ενέργειας. Ο παρών νόμος αντικαταστάθηκε το 2007 από το Ν. 26.190, ο οποίος αφορούσε επίσης την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της προώθησης και χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ετίθετο δε ως στόχος, η επίτευξη της συνεισφοράς των ΑΠΕ στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε εθνικό επίπεδο, σε ποσοστό της τάξεως του 8% σε διάστημα 10 χρόνων. Να σημειωθεί επίσης ότι εντός των ΑΠΕ, όπως αυτές αναφέρονται στο αρ. 4, περιλαμβάνονται ποικίλες μορφές ενέργειας όπως οι εξής: αιολική, ηλιακή, θερμική και φωτοβολταική, γεωθερμική, παλιρροιακή, υδραυλική, κυματική σε συνδυασμό με τα θαλάσσια ρεύματα, όπως επίσης και η ενέργεια που προέρχεται από τα αέρια που παράγονται κατά τις διαδικασίες υγειονομικής ταφής ή στις εγκαταστάσεις καθαρισμού, αλλά και από τα βιοκαύσιμα, το βιοαέριο και τη βιομάζα. Σχετικά με την παλιρροιακή ενέργεια που προαναφέρθηκε, ο κόλπος του Rio Gallegos αποτελεί μία από τις πιο χαρακτηριστικές τοποθεσίες σε παγκόσμιο επίπεδο στην εκδήλωση παλιρροιών, το εύρος των οποίων δύνανται να αξιοποιήσουν οι παλιρροιακοί σταθμοί με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Το 2010 ξεκίνησε από το αρμόδιο υπουργείο, το Πρόγραμμα RENGEN (Renewable Energy Generation Program) με στόχο την επίτευξη εμπράκτως της συνεισφοράς σε ποσοστό 8% των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως είχε προβλεφθεί βάσει του Ν. 26.190 του 2007. Επίσης, την ίδια χρονιά ξεκίνησε το Εθνικό πρόγραμμα ορθολογικής και αποδοτικής χρήσης της ενέργειας σε δημόσια κτίρια. Επρόκειτο για ένα πρόγραμμα το οποίο δημιουργήθηκε με αφορμή το εθνικό πρόγραμμα ορθολογικής και αποτελεσματικής χρήσης της ενέργειας (Programa Nacional de Uso Racional y Eficiente de la Energia-PRONUREE[3]) και το οποίο στόχευε, μεταξύ άλλων, στη λήψη και εφαρμογή μέτρων μέσω των οποίων θα μπορούσε να διασφαλιστεί η ενεργειακή απόδοση των δημοσίων κτιρίων καθώς και να αντιμετωπιστεί η έλλειψη γνώσεων σε σχέση με τους τρόπους αξιοποίησης της ενέργειας αυτών των κτιρίων. Ακόμα, τίθεται ως στόχος ο έλεγχος και εν συνεχεία η μείωση της κατανάλωσης τόσο της ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και του φυσικού αερίου.

Το 2015, χάρη στο Ν. 27.191 και το διάταγμα 531 πραγματοποιείται η σύσταση του Ταμείου για την Ανάπτυξη των ΑΠΕ (Fondo para el Desarollo de las Energias Renovables-FODER) μέσω του οποίου δύναται να παρασχεθούν εγγυήσεις αναφορικά με πληρωμές, όπως επίσης και χρηματοδότηση έργων. Συγχρόνως, μέσω των παρόντων παρέχονται κίνητρα φορολογικής φύσεως που αφορούν ανεξάρτητους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπροσθέτως, όπως αναφέρεται στο αρ. 5, κατόπιν της τροποποίησης του Ν. 26.190 τίθεται ως στόχος η επίτευξη ενός ποσοστού της τάξεως του 20% σχετικά με τη συνεισφορά των ΑΠΕ στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε εθνικό επίπεδο από την 31η Δεκεμβρίου 2015.

Σχετικά με τη συνολική κατανάλωση ενέργειας στην Αργεντινή το 2015, αξίζει να αναφερθεί ότι η ανανεώσιμη ενέργεια καταλάμβανε ποσοστό 10,0%, ενώ μέχρι τότε το υψηλότερο ποσοστό είχε καταγραφεί το 2002 προσεγγίζοντας σχεδόν το 13,5% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης (Γράφημα 1). Λαμβάνοντας υπόψη μεταγενέστερα στοιχεία, η Αργεντινή το 2020 κατέλαβε την 18η θέση στον δείκτη που αφορά την ελκυστικότητα των χωρών στον τομέα των ΑΠΕ (Renewable Energy Country Attractiveness Index-RECAI), εμφανίζοντας πτωτική τάση, λόγω και της πολιτικής αναταραχής που εκδηλώθηκε, συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, όταν καταλάμβανε την 11η θέση. Αναφορικά δε, με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα, να επισημανθεί ότι αυτή προήλθε σε ποσοστό 30,7% από ΑΠΕ το 2018, με το υψηλότερο ποσοστό από την έναρξη της νέας χιλιετίας να έχει καταγραφεί το 2002, ξεπερνώντας το 40%. Ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η αιολική και ιδίως η ηλιακή ενέργεια καταλαμβάνουν ένα ελάχιστο ποσοστό μεταξύ των ΑΠΕ που προαναφέρθηκαν, αλλά το υψηλότερο συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια κατά το 2018 και συγκεκριμένα της τάξεως του 0,96%. Τέλος, όσον αφορά την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, αυτή προήλθε σε ποσοστό 69% από ορυκτά καύσιμα το 2016 και σε ποσοστό 24% από υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις το 2017, τοποθετώντας τη χώρα στην 112η και στην 79η θέση αντιστοίχως στην παγκόσμια κατάταξη.

Γράφημα 1. Χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Πηγή: WorldData.info

Εν συνεχεία, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διενέργεια ενός project από το Μάιο του 2018 έως το Μάιο αντίστοιχα του 2021, το οποίο αφορά την ενεργειακή απόδοση στη χώρα και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέσω αυτού επιδιώκεται τόσο η πληροφόρηση, όσο και η ανάληψη πρωτοβουλιών με στόχο, όπως είναι αναμενόμενο, να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση. Ειδικότερα, γίνεται λόγος, μεταξύ άλλων, για πιλοτικά έργα σε διαφορετικούς τομείς, για έρευνες στον τομέα της βιομηχανίας και των μεταφορών, την υποστήριξη σχεδίων που διενεργούνται σε επίπεδο δήμων και αφορούν την ενεργειακή πιστοποίηση κατοικιών, αλλά και την ενεργειακή απόδοση στα δημόσια κτίρια και την καλύτερη διαχείριση του δικτύου των μεταφορών. Επίσης, στην κατεύθυνση της ενεργειακής απόδοσης κινείται και ένας νόμος που θεσπίστηκε το 2019 και αφορά συγκεκριμένα την επαρχία Santa Fe και ο οποίος αφορά όλες τις κατοικίες που περιλαμβάνονται στην έκταση της. Τέλος, να επισημανθεί ότι από το 2020 τα κριτήρια περί ενεργειακής απόδοσης θα πρέπει να πληρούνται ακόμα και στην περίπτωση των κοινωνικών κατοικιών, η κατασκευή των οποίων στηρίζεται στην αξιοποίηση κρατικών κονδυλίων.

Συμπερασματικά, γίνεται σαφές ότι έχουν σημειωθεί βήματα προόδου όσον αφορά τη χρησιμοποίηση των ΑΠΕ στην Αργεντινή. Ωστόσο, υπάρχει περιθώριο περαιτέρω αξιοποίησης και ανάπτυξης μορφών ανανεώσιμης ενέργειας, όπως είναι για παράδειγμα η αιολική και η ηλιακή. Την ίδια στιγμή, η υιοθετούμενη νομοθεσία και οι διαφορετικές πρωτοβουλίες που λαμβάνονται στον τομέα της ενέργειας αποτελούν ενθαρρυντικές ενδείξεις προς μία κατεύθυνση μεγαλύτερης αξιοποίησης των ΑΠΕ στο μέλλον.

Βιβλιογραφία

Γαλανού Αικατερίνη  (2012). Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας-Χρονική Εξέλιξη-Σύγκρουση. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, σελ. 57-58. Διαθέσιμο σε file:///C:/Users/user/Downloads/galanouai_res.pdf 

Κρικέλη Σπυριδούλα  (2013). Ενεργειακή κρίση Αργεντινή-Ελλάδα. Συγκριτική ανάλυση των κρίσεων αυτών. Πειραιάς: Πανεπιστήμιο Πειραιώς-Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, σελ. 18-34. [online]  Διαθέσιμο σε file:///C:/Users/user/Downloads/Krikeli_Spyridoula.pdf 

Central Intelligence Agency (2020).  The World Factbook. South America: Argentina.  Διαθέσιμο σε: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ar.html 

Encyclopedia Britannica (2020). Argentina. Διαθέσιμο σε https://www.britannica.com/place/Argentina 

Encyclopedia Britannica (2020). Carlos Menem. President of Argentina. Διαθέσιμο σε https://www.britannica.com/biography/Carlos-Menem

Enerdata (2020).  Global Energy Statistical Yearbook 2020. Share of renewables in electricity production. Διαθέσιμο σε https://yearbook.enerdata.net/renewables/renewable-in-electricity-production-share.html

EY (2020).  Renewable Energy Country Attractiveness Index-RECAI.  Διαθέσιμο σε https://www.ey.com/en_gl/recai 

IEA/IRENA (2019).  Law on Energy Efficiency Labeling in Housing-Santa Fe. Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/6507-law-on-energy-efficiency-labeling-in-housing-santa-fe

IEA/IRENA (2019).  Mandatory energy efficiency label to build social housing. Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/6509-mandatory-energy-efficiency-label-to-build-new-social-housing

IEA/IRENA (2018). National Strategic Plan for Wind Energy 2005. Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/4658-national-strategic-plan-for-wind-energy-2005?country=Argentina&page=2

IEA/IRENA (2018).  Law 26.190-Promotion of Renewable Source of Energy for Electricity Production. Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/4545-law-26190-promotion-of-renewable-source-of-energy-for-electricity-production?country=Argentina&page=1 

IEA/IRENA (2018). Law 27.191-Program to Promote the Use of Renewable Energy in Electricity Generation. Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/6129-law-27191-program-to-promote-the-use-of-renewable-energy-in-electricity-generation?country=Argentina&page=1 

IEA/IRENA (2017). Program for Rational and Efficient Use of Energy in Public Buildings. Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/1922-program-for-rational-and-efficient-use-of-energy-in-public-buildings?country=Argentina&page=1 

IEA/IRENA (2018).  Project “Energy Efficiency in Argentina” funded by the European Union. Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/6518-project-energy-efficiency-in-argentina-funded-by-the-european-union

IEA/IRENA (2018).  Proyecto de Energia Renovable en el Mercado Electrico Rural (PERMER). Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/4014-proyecto-de-energia-renovable-en-el-mercado-electrico-rural-permer?country=Argentina&page=2

IEA/IRENA (2018).  Proyecto de Energia Renovable en el Mercado Electrico Rural (PERMER)- Phase II. Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/6395-proyecto-de-energia-renovable-en-el-mercado-electrico-rural-permer-phase-ii?country=Argentina&page=1 

IEA/IRENA (2018). Renewable Energy Generation Program (GENREN). Διαθέσιμο σε https://www.iea.org/policies/4940-renewable-energy-generation-program-genren?country=Argentina&page=1   

Ministerio de Justicia y Derechos Humanos-Presidencia de la Nacion (2015). Ley 27.191. Διαθέσιμο σε http://servicios.infoleg.gob.ar/infolegInternet/anexos/250000-254999/253626/norma.htm  

Ministerio de Justicia y Derechos Humanos-Presidencia de la Nacion (1998). Regimen Nacional de Energia Eolica y Solar. Ley 25.019. Διαθέσιμο σε http://servicios.infoleg.gob.ar/infolegInternet/anexos/50000-54999/53790/texact.htm 

Ministerio de Justicia y Derechos Humanos-Presidencia de la Nacion (2007). Regimen de foment nacional para el uso de fuentes renovables de energia destinada a la produccion de energia electrica. Ley 26.190. Διαθέσιμο σε http://servicios.infoleg.gob.ar/infolegInternet/anexos/120000-124999/123565/texact.htm  

WorldData. Info (2020). Energy consumption in Argentina. Διαθέσιμο σε https://www.worlddata.info/america/argentina/energy-consumption.php  


[1]Μτφρ: Σχέδιο για την ανανεώσιμη ενέργεια στην αγροτική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

[2] Μτφρ: Πρόγραμμα προμήθειας ηλεκτρισμού στον αγροτικό πληθυσμό της Αργεντινής.

[3]Το εν λόγω πρόγραμμα προβλέφθηκε μέσω του διατάγματος Νο140 της 21ης Δεκεμβρίου 2007 εκ μέρους της εκτελεστικής εξουσίας, με στόχο την προώθηση και επίτευξη της αποτελεσματικής χρήσης της ενέργειας, καθώς και την παροχή γνώσεων σχετικά με την ενεργειακή κατανάλωση με συνετό τρόπο, κλπ.