Γράφει η Βασιλική Κούτση
Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2024, μια μέρα ορόσημο για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, με 124 κράτη να τάσσονται στο πλευρό του Παλαιστινιακού λαού απαιτώντας τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής.
Εφαλτήριο για το συγκεκριμένο ψήφισμα αποτέλεσε η γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (International Court of Justice (ICJ)) τον Ιούλιο του 2024. Μετά από ερώτημα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ (A/RES/77/247), το ICJ κλήθηκε να δώσει απαντήσεις σχετικά με το νομικό καθεστώς που διαμορφώνεται γύρω από την παλαιστινιακή κατοχή, καθώς και τις συνέπειες της παραβίασης εκ μέρους του Ισραήλ του δικαιώματος των Παλαιστίνιων σε αυτοδιάθεση, λόγω της συνεχούς κατοχής παλαιστινιακών εδαφών από το 1967 και της προσπάθειας τροποποίησης του καθεστώτος της Ιερουσαλήμ.
Το ICJ δήλωσε σαφώς το παράνομο της παλαιστινιακής κατοχής, η οποία ισοδυναμεί με προσάρτηση μεγάλων τμημάτων του παλαιστινιακού εδάφους και την οποία το Ισραήλ υποχρεούται να διακόψει το συντομότερο, επανορθώνοντας κάθε ζημιά που προκάλεσε (ICJ, 2024, παράγραφοι 100-106). Το Δικαστήριο τόνισε επίσης την υποχρέωση κρατών και διεθνών οργανισμών να αναγνωρίσουν το παράνομο της κατάστασης (παράγραφοι 108-115). Τέλος, κάλεσε ειδικώς την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας να σταθούν στο ύψος των καταστάσεων καθορίζοντας τις περαιτέρω ενέργειες ώστε να δοθεί ένα γρήγορο τέλος (παράγραφοι 122-125).
Συνεπεία της γνωμοδότησης αυτής ψηφίστηκε λοιπόν το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ A/ES-10/L.31/Rev.1, δημοσιευθέν τη 13η Σεπτεμβρίου 2024. Το εν λόγω ψήφισμα συντάχθηκε από Παλαιστινίους και 124 κράτη μέλη του ΟΗΕ ψήφισαν υπέρ αυτού, 14 κατά και 43 χώρες απείχαν από την ψήφο.
Συμφωνώντας με τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου, η Γενική Συνέλευση δέχθηκε ότι το Ισραήλ κατέχει τη Δυτική Όχθη, τη Δυτική Ιερουσαλήμ και τη Λωρίδα της Γάζας κατά παράβαση του διεθνούς δίκαιου. Απαιτεί εξ αυτού την παύση της παράνομης αυτής ισραηλινής κατοχής μέσα σε 12 μήνες από την υιοθέτηση του ψηφίσματος και την ταχεία συμμόρφωση του Ισραήλ με το υποχρεώσεις του που πηγάζουν από το Διεθνές δικαιο.
Συγκεκριμένα καλεί το Ισραήλ να αποσύρει τις στρατιωτικές του δυνάμεις από την Κατεχόμενη Παλαιστίνη, να τερματίσει παράνομες πρακτικές, όπως να απομακρύνει εποίκους, να επιστρέψει γη και ακίνητη περιουσία που έχουν κατασχεθεί από το 1967, να επιτρέψει την επιστροφή των Παλαιστίνιων που εκτοπίστηκαν στις κατοικίες τους και να τους αποζημιώσει για τυχόν ζημιές (παράγραφος 2). Τέλος, υπογραμμίζει την ανάγκη συμμόρφωσης με τις διατάξεις του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με την προστασία του πληθυσμού της Γάζας από πράξεις γενοκτονίας και σεβασμού του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των Παλαιστίνιων ( παράγραφος 3).
Η Γενική Συνέλευση καλεί επίσης τα κράτη μέλη του ΟΗΕ και τους διεθνείς οργανισμούς συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών να προωθήσουν και να σεβαστούν το δικαίωμα των Παλαιστίνιων σε αυτοδιάθεση, να μην αναγνωρίσουν ως νόμιμο το υπάρχον καθεστώς στην κατεχόμενη Παλαιστίνη, καθώς και τις αλλαγές στη δημογραφική σύσταση και το καθεστώς της Ιερουσαλήμ (παραγραφος 4 a-c). Καλούνται ειδικά τα κράτη να απέχουν από τη σύναψη συνθηκών με το Ισραήλ, από εμπορικές συναλλαγές, διπλωματικές αποστολές και οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να συμβάλει στη διατήρηση της παράνομης κατάστασης (παράγραφος 4 d).
Τονίζεται πως το Ισραήλ πρέπει να λογοδοτήσει για τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (παράγραφος 9). Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται η δημιουργία διεθνούς μηχανισμού αποζημιώσεων από τον ΟΗΕ σε συνεργασία με τα κράτη μέλη του, η σύγκληση διάσκεψης των συμβαλλομένων κρατών στη σύμβαση της Γενεύης, ώστε να επιβληθούν μέτρα προστασίας των αμάχων και η διεξαγωγή διεθνούς διάσκεψης για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή (παράγραφοι 10 και 12).
Το Ισραήλ δε φαίνεται να συμμορφώνεται προς το παρόν με το εν λόγω ψήφισμα. Το Υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ απαντώντας αποκάλεσε το ψήφισμα «διαστρεβλωμένη απόφαση, πλήρως αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα, που ενθαρρύνει την τρομοκρατία και βλάπτει την Ειρήνη», ενώ ισχυρίστηκε πως πρόκειται για προϊόν κυνικής διεθνούς πολιτικής. Προσέθεσε ακόμα πως η εν λόγω απόφαση ενισχύει «την τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς», κατηγορώντας την Παλαιστίνη ότι διεξάγει εκστρατεία για να βλάψει το Ισραήλ. Προηγουμένως, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Νετανιάχου, είχε τοποθετηθεί αναλόγως για τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου, διατεινόμενος πως περιέχει ψεύδη, καθώς «ο Ισραηλινός λαός δεν είναι έποικος στην ίδια του τη γη» (Gritten, 2024).
Έκτοτε το Ισραήλ δεν έχει περιοριστεί απλά στις ως άνω δηλώσεις, έχει συνεχίσει αν όχι εντείνει τις επιθετικές ενέργειες του, επεκτείνοντας πλέον και την δράση του στο Λίβανο, όπου και δολοφόνησε μετά από βομβιστική επίθεση τον ηγέτη της Χαμάς (CBS News, 2024).
Αξίζει να σημειωθεί πως οι ΗΠΑ, οι οποίες καταψήφισαν το εν λόγω ψήφισμα, το χαρακτήρισαν μονόπλευρο, θεωρώντας πως ερμηνεύει επιλεκτικά το περιεχόμενο της γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης.
Στην αντίπερα όχθη, Παλαιστινιακές αρχές δήλωσαν πως το ψήφισμα σηματοδοτεί μια ιστορική στιγμή για την Παλαιστίνη και το διεθνές δικαιο. Τόνισαν πως η υπερψήφιση του από τόσο μεγάλο αριθμό κρατών αντικατοπτρίζει ένα διεθνές consensus ότι η εγκληματική δράση του Ισραήλ πρέπει να σταματήσει.
Την εν λόγω στήριξη στους Παλαιστινίους και το σεβασμό στο δικαίωμα τους στην αυτοδιάθεση ενισχύει και η πρόσφατη συμβολική κίνηση διπλωματών του ΟΗΕ. Συγκεκριμένα σε πρόσφατη ομιλία του Μπενιαμίν Νετανιάχου στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ προέβη σε ευθεία επίθεση κατά της Χαμάς μεταξύ άλλων, δεκάδες διπλωμάτες να αποχωρούν από την αίθουσα ως ένδειξη διαμαρτυρίας (Το Βήμα, 2024).
Είναι σαφές λοιπόν πως το αναλυθεί ψήφισμα αποτελεί ένα μεγάλο βήμα στη μάχη για την ειρήνη στη Δυτική Όχθη και μια σαφής δήλωση συμπαράστασης στον παλαιστινιακό λαό που βάλλεται για ένα μεγάλο διάστημα με επιθέσεις που έχουν κοστίσει το ύψιστο αγαθό σε αμέτρητους αμάχους, τη ζωή. Ωστόσο, το γεγονός ότι το ψήφισμα αυτό δεν είναι δεσμευτικό αλλά διαθέτει κυρίως συμβολική και πολιτική σημασία κάνει επιτακτική της ανάγκη να αναρωτηθούμε αν πράγματι έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει κάποια ουσιώδη αλλαγή στην μέχρι σήμερα κατάσταση.
Βιβλιογραφία:
- International Court of Justice. (2024). Legal Consequences arising from the Policies and Practices of Israel in the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem. Διαθέσιμο σε: https://www.icj-cij.org/sites/default/files/case-related/186/186-20240719-pre-01-00-en.pdf
- United Nations General Assembly. (2024). Resolution A/ES-10/L.31/Rev.1. Διαθέσιμο σε: https://documents.un.org/doc/undoc/ltd/n24/266/48/pdf/n2426648.pdf
- David Gritten. (2024). UN General Assembly demands Israel ends occupation of Palestinian Territories. BBC News. September 19. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/articles/cdx9z96ldveo
- Peace and Security. (2024). UN General Assembly demands Israel end unlawful presence in Occupied Pelestinian Territory. September 16. Διαθέσιμο σε: https://news.un.org/en/story/2024/09/1154496
- Newsroom. (2024). Νετανιάχου στον ΟΗΕ: «Ήρθα να βάλω τα πράγματα στη θέση τους» – Αποχώρησαν διπλωμάτες. September 27. Διαθέσιμο σε: https://www.tovima.gr/2024/09/27/world/soou-netaniaxou-ston-oie-apoxorisan-diplomates/
- CBS News. (2024). Hamas leader in Lebanon killed in airstrike as Israel kills 7th Hesbollah commander. September 30. Διαθέσιμο σε: https://www.cbsnews.com/news/hamas-leader-lebanon-israeli-airstrike-seventh-hezbollah-commander/
- Εικόνα: Jonah Valdez. (2024). Most of the world agrees Israel’s occupation of Palestine must end. The US is fine with it. The Intercept. September 18. Διαθέσιμο σε: https://theintercept.com/2024/09/18/un-palestine-israel-occupation-resolution/